Autoritair leiderschap: wat zijn de valkuilen en wat is het

Er zijn verschillende manieren om je rol als leider in te vullen. Je hebt coachend leiderschap binnen een platte structuur, er bestaat echter ook zoiets als autoritair leiderschap binnen een meer hiërarchische structuur.

De zeven eigenschappen van effectief leiderschap

€ 27.50

Dit belangrijkste businessboek van de 20ste eeuw heeft miljoenen mensen geholpen meer plezier en zin te ervaren in hun omgang...

Bekijk op Bol.com

De definitie van autoritair leiderschap

Een autoritair leider is een leider die zijn of haar wil oplegt aan mensen onder hem of haar, zonder daar tegenspraak op toe te staan. Daarnaast zijn er ook nog een paar andere eigenschappen, namelijk:

• Is zeer zeker niet kritisch naar zichzelf
• Is zeer hiërarchisch ingesteld
• Houdt de touwtjes in handen en geeft deze zelden af
• Staat niet open voor feedback sessies
• Neemt autonome beslissingen
• Geeft niet graag informatie vrij, ook wanneer deze informatie van pas zou komen bij anderen

Het is achterhaald

Ja, je zou best kunnen zeggen dat autoritair leiderschap een enigszins achterhaalde manier van leidinggeven is. Het is een feit dat autoritair leiderschap op steeds meer weerstand van werknemers kan rekenen, zeker nu ‘we’ de laatste jaren allemaal een stuk mondiger geworden zijn en we niet automatisch doen wat de ‘leider’ ons zegt. Autoritair leiderschap is een manier van leidinggeven waarbij geen inspraak gewenst is en waarin inspraak niet geaccepteerd wordt. Er is weinig sprake van gelijkwaardigheid.

Is er sprake van een autoritaire leider, dan neemt deze leider alle beslissingen en delegeert het alle taken. Een autoritaire leider is vaak dominant en is iemand die bekend staat om het controleren en zelfs spreekwoordelijk straffen van werknemers. Zeker als bepaalde resultaten tegenvallen, dan zal autoritair leiderschap staan voor sancties, zoals bijvoorbeeld ontslag. Op die manier kan bepaald ongewenst gedrag voorkomen worden.

Negatieve invloed op werknemers

Het is zo dat wanneer sprake is van autoritair leiderschap, dit veel eerder een negatieve invloed zal hebben op werknemers. In plaats van aandacht te besteden aan de werknemers zelf, richt autoritair leiderschap zich veel meer op resultaten en taken. Daarbij wordt er soms zomaar vanuit gegaan dat medewerkers zelf weinig ambities hebben, liever geen verantwoordelijkheid dragen en slechts individuele doelstellingen nastreven. Bij autoritair leiderschap is ook in de regel weinig plaats voor het geven van feedback. Een discussie is niet wenselijk.

De leider houdt namelijk zelf graag de regie en de touwtjes stevig in handen. Zonder te overdrijven wordt autoritair leiderschap vaak gezien als iets dat onprettig is, waarbij sprake is van dominantie en van ongevoeligheid. Vanwege vaak een gebrek aan sociale vaardigheden van de leider, is er vaker sprake van een zekere weerstand van werknemers. Zij voelen zich vooral een ondergeschikte. De stemming kan daardoor sneller negatief zijn en in bepaalde gevallen kan dit zelfs leiden tot een zekere boosheid van de werknemers.

Dwingende macht

Wanneer er sprake is van autoritair leiderschap, dan is in de meeste gevallen sprake van een dwingende macht. Kenmerk van een dwingende macht is dat er niet zelden gedreigd wordt met negatieve consequenties. Dwingende macht is de tegenhanger van beloningsmacht. Wanneer er sprake is van dwingende macht, dan zullen reprimandes gegeven worden en kan gedreigd worden met het geven van ontslag. Ook kunnen werknemers geacht worden om bepaalde vervelende en moeilijke taken uit te voeren.

De reprimandes die eventueel opgelegd worden, worden door werknemers als zeer onplezierig ervaren en kunnen de moraal van de werknemers ernstig laten dalen. Overigens is het wel zo dat het in de meeste gevallen bij dreigen alleen blijft. Dit omdat er vaak geen enkele wettelijke grond is om iemand ontslag te geven, bijvoorbeeld.

Gebrek aan creativiteit

Vanwege het feit dat een autoritaire leider het liefst alles zelf wil beslissen en alles uit laat voeren zoals hij of zij dat voor ogen heeft, krijgen werknemers niet de mogelijkheid om na te denken over bepaalde oplossingen. Op die manier wordt het creatief vermogen van de werknemer minder goed of zelfs helemaal niet ontwikkeld. Op zich is dat jammer. Creatief vermogen blijft zo onderontwikkeld en dat is vaak een gemiste kans voor zowel de onderneming als voor de werknemers zelf. Dubbel jammer, want juist creatief vermogen stimuleert groei en innovatie van elke organisatie. Ook zal dit de productiviteit zeker niet verhogen.

Demotivatie

Dat mensen die te maken krijgen met autoritair leiderschap op een bepaald moment gedemotiveerd raken, is niet verwonderlijk. Dit vanwege het kortwieken van de eigen creativiteit en vanwege de sancties waarmee nogal eens gedreigd wordt. Juist de angst die bestaat voor sancties zorgt ervoor dat mensen op een negatieve manier extrinsiek gemotiveerd worden. Dat maakt weer dat wanneer er sprake is van autoritair leiderschap, medewerkers al snel geneigd zijn er de spreekwoordelijke kantjes vanaf te lopen. Dit is ook wel weer logisch; de werknemers dienen niets meer of minder dan opdrachten uit te voeren. Dat maakt meteen ook dat ze nooit meer zullen doen dan dat echt noodzakelijk is.

Geen verantwoordelijkheidsgevoel

Met autoritair leiderschap krijgen medewerkers geen verantwoordelijkheden. Aan hun input of mening wordt immers geen enkele waarde gehecht. Sterker nog, er wordt vaak niet eens geluisterd. Ook als er goede resultaten behaald worden, dan zal dit vaak niet gewaardeerd worden door een autoritaire leider. Maar o wee als er iets niet in orde is. Dan horen de medewerkers het juist wél. Op basis daarvan zal ook de vertrouwensband met de leider uiteindelijk verdwijnen. Dat betekent dat de medewerkers hun leidinggevende ook niets meer op basis van vertrouwen zullen vertellen.

Passieve agressiviteit

Wanneer er sprake is van autoritair leiderschap, dan kan dit uitmonden in frustratie en zelfs angst. Dit kan zelfs vervelende vormen aannemen. Medewerkers moeten zich constant schikken in wat de leider precies wil en dat kan zomaar zorgen voor gevoelens van wraak en van onlust. Omdat medewerkers met deze gevoelens dus zeker niet bij de leider terechtkunnen, zullen dergelijke gevoelens veel eerder afgereageerd worden op de zwakkeren binnen een team. Ook kunnen de gevoelens thuis botgevierd worden.

Wanneer autoritair leiderschap wel passend is

Hoewel er steeds minder waardering is voor autoritair leiderschap, kan deze manier van leiding geven in bepaalde gevallen wel waardevol zijn. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn binnen teams waar niet snel consensus bereikt kan worden. Bijvoorbeeld de diversiteit binnen een team. Ook kan het werken als een team nog maar kort actief is. Een autoritaire leider kan kan in dergelijke gevallen snel zien wat er moet gebeuren en zien wie er het meest geschikt voor is.

Autoritair leiderschap kan ook goed zijn in bijvoorbeeld het leger of brandweer waar snel keuzes gemaakt moeten worden zonder ruimte voor discussie. Een andere voorbeeld is binnen een gedwongen inrichting. Autoritair leiderschap kan ook goed zijn als werknemers hun werk niet goed doen en echt toezicht en sturing noodzakelijk is. Het kan ook werken als werknemers lui blijken en geen enkel initiatief nemen. Echter liggen hier vaak diepere oorzaken aan ten grondslag waar een andere benadering op lange termijn beter resultaat biedt.

Wil je meer weten over leidinggeven, lees dan de ook beste managementboeken.