Je innerlijke criticus

Niet goed genoeg, niet slim, mooi, dun, groot genoeg? Herken je jezelf in deze overtuigingen? STOP, dit is wat jouw innerlijke criticus jou verteld en wijs wilt maken, het is tijd om die negatieve stem te stoppen en plaats laten maken voor positieve affirmaties. De enige die dat kan dat, dat ben jij! Het is tijd om af te rekenen met jouw eigen innerlijke criticus.

Betekenis van de innerlijke criticus

Je innerlijke criticus is de stem in je hoofd die opkomt zetten wanneer jij je even minder sterk voelt. Deze stem is negatief over jou, denkt dat je dingen niet kunt en maakt je bang voor wat-als momenten. Op deze manier voedt je criticus je onzekerheden en brengt de stem je in een staat waarin je continu strijdt, maar eigenlijk nooit weet te winnen.

De innerlijke criticus ontwikkelt zich al vroeg in ons leven, omdat we als kind onvermijdelijk met pijn en afwijzing te maken krijgen. Dat wil je als kind vermijden, want het is onaangenaam en het gaat vaak gepaard met gevoelens van schaamte. Je wilt gelukkig zijn, niet falen en aandacht, waardering en geborgenheid krijgen. Hierdoor ga je onbewust tegen jezelf zeggen: stel je niet aan, doe normaal etc. Je gaat jezelf dus afwijzen, dit om te overleven. Hij ontstaat omdat hij uiterst bezorgd is dat we niet slagen en niet geaccepteerd worden, dus hij heeft een beschermende functie?

Het ontstaan van de innerlijke criticus

De stem van jouw innerlijke criticus kan gebaseerd zijn op negatieve ervaringen uit het verleden. Het kan zijn dat je bent opgevoed door ouders die altijd hoge verwachtingen hebben en een enorme prestatie druk op je hebben gelegd, de kans is dan groot dat jouw innerlijke criticus erg kritisch is op je kunnen en je hierdoor erg onzeker maakt.

Je innerlijke criticus streeft ernaar om jouw naar beneden te halen, juist omdat hij je wilt beschermen om te falen. Hij wilt dat je iets liever niet doet dan wel dus laat hij je geloven dat je het niet kunt. Hoe vaker jouw innerlijke criticus je een negatief verhaalt vertelt, hoe meer ruimte de stem krijgt om van zichzelf te laten horen, met alle gevolgen van dien.

7 types, welke ben jij?

De perfectionist: van jezelf moet je voldoen aan immens hoge, onhaalbare standaarden. Wanneer het je niet lukt om aan deze eisen te voldoen heb je de neiging om jezelf te straffen en jezelf naar beneden te halen. Hierbij ben je bang om buiten de boot te vallen als je de verwachtingen niet waar kunt maken, ook al zijn deze verwachtingen vaak onrealistisch en onnodig.

De inner control freak: alles onder controle willen hebben. Het control freak-type is continu bang om de controle te verliezen en wil zich altijd keurig gedragen naar buiten toe.

De doener: zo hard mogelijk werken, zoveel mogelijk doen en zoveel mogelijk succes bereiken, dat is het doel. Een pauze nemen of tempo verlagen bestaat niet, luiheid is uit den boze. De doener geeft je het gevoel dat je faalt wanneer je eventjes rust nodig hebt of niet zo hard werkt als je van jezelf verlangt.

De ondermijner: deze houdt je klein. Hij ondermijnt je zelfvertrouwen en zorgt ervoor dat je zo weinig mogelijk risico loopt. Dit type ziet iedere poging om te groeien of zichtbaar te worden als een bedreiging en vertelt je daarom regelmatig dat je iets niet kunt. Wanneer je een laag zelfbeeld hebt is de kans groot dat de ondermijner jouw type is.

De vernietiger: het ontbreekt jou aan alles. Wat je ook doet, echt goed zal het niet worden. Het gevoel van eigenwaarde wordt flink naar beneden gehaald, dit is slopend voor je energie. Vaak komt dit voort uit een trauma.

De schuld-aanwijzer: deze is erop gericht om in iedere situatie het verleden weer naar boven te halen. Er komt veel wrok bij kijken waardoor het lastig is om jezelf of anderen te vergeven. Door oude koeien uit de sloot te halen wilt dit type je behoeden voor nieuwe pijn of ongemakken, maar hierdoor kom je geen stap verder. (lees hier meer over in onze blog over het pijnlichaam)

De aanpasser: hierdoor pas jij je in iedere situatie perfect aan de omstandigheden. Hij vertelt je dat je absoluut niet buiten de boot mag vallen, anders zul je verstoten worden. Het gevaar is dat je altijd wordt tegengehouden om iets nieuws te beginnen, waardoor je altijd binnen de lijntjes blijft kleuren.

Omgaan met je innerlijke criticus

Er zijn enkele manieren om vrede te sluiten met deze stem, zodat hij je niet langer tegenhoudt.

Wees je bewust van je innerlijke criticus

Erkennen dat er een innerlijke criticus in jou zit en die je hoofd af en toe op hol brengt. Hierna kun je leren herkennen wanneer deze stem spreekt. Om hier meer zicht op te krijgen zou je bijvoorbeeld een notitieboekje/dagboek bij kunnen houden welke gedachten er in jou opkomen die je onzeker maken en op welke momenten jouw innerlijke criticus de macht krijgt. Wees jezelf er wel bewust van dat je deze negatieve gedachtes niet teveel aandacht gaat geven maar probeert om te zitten in andere, positieve gedachten.

Ga na wie jouw innerlijke criticus nabootst

Lees je gedachtes door en ga na of je iemand in deze gedachtes kunt herkennen. Iemand van vroeger of iemand die zich nu in jouw omgeving bevindt. Het kan ook zo zijn dat je uit je gedachtes kunt afleiden dat een bepaalde gebeurtenis veel impact op jou heeft gehad en nog altijd heeft. Het gaat er niet om dat je een ander de schuld geeft van jouw negatieve gedachtes, maar dat je herkent welke gebeurtenis of ervaring zich ongevraagd in jouw hoofd heeft genesteld en middels jouw innerlijke criticus regelmatig van zich laat horen. Zo kun je ontdekken of er dingen spelen in je leven die je eigenlijk nog helemaal niet verwerkt hebt, terwijl je zelf dacht van wel.

Confronteer je innerlijke criticus

Ga de confrontatie aan met deze stem. Wapen je sterk voor je de confrontatie aangaat. De negatieve stem heeft immers jou al een behoorlijke tijd in zijn greep. Door de negatieve gedachtes van jouw innerlijke criticus te delen met een ander, kun je er samen van een afstand naar kijken en wordt het makkelijker om er afstand van te nemen.

Ga iedere dag bewust met jezelf in gesprek

Het vergt volharding en geduld om milder met jezelf om te gaan en je negatieve gedachtes te verminderen. Hierbij helpt het om elke dag bewust te zijn van je innerlijke dialoog. Denk iedere dag bewust na over hoe je deze dag wilt beleven en evalueer in de avond terug op de gedachtes die je gedurende de dag hebt gehad. Hebben deze gedachtes positief bijgedragen aan je dag? Of ben je weer kritisch geweest op jezelf? Door iedere dag kort terug te blikken, wordt het na verloop van tijd makkelijker om met meer compassie te leven, dit zorgt voor meer voldoening, acceptatie en een prettiger leven. Je kunt dit ook doen door het bijhouden van een dagboek. Dit heeft niet alleen effect op de manier waarop jij met je innerlijke criticus omgaat, maar het bijhouden van een dagboek heeft nog meerdere voordelen! Het 6-minutendagboek kan jou hierbij helpen.

Aanvaarden vs. negeren

Je kunt jouw innerlijke criticus niet negeren, dat zal de stem alleen maar laten groeien. Het is heel belangrijk dat je jouw innerlijke criticus niet te veel macht moet geven. De innerlijke criticus is niet meer dan een deel van jou dat in je hoofd bestaat, laat je er niet door belemmeren.

Hiernaast is het vaak een eye-opener dat de criticus eigenlijk het beste met je voor heeft. Het is belangrijk te weten dat je niet jezelf zo kan veranderen dat de criticus tevreden over je is. Het is zijn functie om kritisch te zijn, juist bij het nemen van risico’s, spannende momenten en bij veranderingen. Hij kan je maatje worden als je hem beter leert kennen. Als je zijn bezorgdheid leert kennen kun je onderzoeken of het werkelijk zo erg is als hij vreest. De criticus leren onderscheiden geeft een reëler zelfbeeld en een groter gevoel van eigenwaarde. Hierdoor ben je meer in staat te doen wat goed voor je is, wat plezier geeft en meer open in contact met anderen. Dan kun je meer en meer gaan voelen dat je in je kern al goed was en bent.

Je relatie met je innerlijke criticus

Onze innerlijke criticus zit dus in ons hoofd. Deze is ontstaan vanuit het overlevingsmechanisme. Het is een deel in jezelf die bij ieder persoon aanwezig is. Vaak zijn het meerdere die in ons hoofd de leiding nemen, namelijk de controleur, het innerlijke kind, het gekwetste kind, de saboteur, de perfectionist etc. Als je in je overlevingsmechanisme zit neemt vaak de innerlijke criticus en de saboteur het van je over. Deze zitten dan aan het stuur en andere delen in je volgen of zijn naar de achtergrond gedrukt. Dat kan veel problemen geven, vooral als je niet meer hoeft te overleven. Het zijn oude patronen die je nog niet hebt leren transformeren. Maar er zijn gelukkig manieren om gedag te zeggen tegen jouw innerlijke criticus. Sluit vandaag nog vrede met de innerlijke criticus en werk aan een positieve toekomst die je zelf in mag kleuren.

Verander jouw relatie met je innerlijke criticus. Wordt bewust van je innerlijke criticus, geef hem gelijk, herken de kritiek als een mening (het is niet de waarheid) en voel de angst van de innerlijke criticus. De transformatie is mogelijk door de innerlijke criticus iemand te geven die hem vertelt dat het goed is, dat het goed gaat komen. Geef hem aandacht. Een innerlijke criticus die niet meer bang is, verandert op een goede manier. Zo kun jij de ouder worden en de criticus is het kind.

‘’Hij is er altijd, die innerlijke stem. Dat is ook waarom ik hem zo goed ken.
Die innerlijke stem, levert altijd commentaar. Hij zegt zoveel nare dingen, hij is altijd daar.
Die innerlijke stem, hij is gek genoeg, vertrouwd. Maar ik zou toch zo graag willen, dat hij zijn mond eens houdt.’’