Stoppen met pleasen, een stappenplan voor jou!

In onze maatschappij is het verleidelijk om altijd "ja" te zeggen. We willen anderen niet teleurstellen, willen aardig gevonden worden, of denken dat het onze verantwoordelijkheid is om iedereen tevreden te stellen. Dit gedrag, vaak aangeduid als 'pleasen', kan echter leiden tot stress, burn-out en verlies van eigenwaarde. In deze blog bespreken we waarom het belangrijk is om te stoppen met pleasen en hoe je kunt leren om op een gezonde manier 'nee' te zeggen.

Wat is pleasen

Pleasen is het gedrag waarbij je voortdurend je eigen behoeften en wensen opzij zet om anderen tevreden te stellen. Je zegt "ja" tegen verzoeken, zelfs als het je eigen tijd, energie of geluk kost. Pleasers hebben vaak moeite om grenzen te stellen en zijn bang voor afwijzing of conflicten.

Pleasen, ook wel pleasgedrag genoemd, is een patroon waarbij iemand constant de behoeften en wensen van anderen boven die van zichzelf stelt. Het gaat verder dan simpelweg behulpzaam zijn en is eigenlijk alleen maar goed bedoelt. Pleasen komt voort uit een diepgewortelde behoefte om goedkeuring, acceptatie en waardering van anderen te krijgen. Mensen die pleasen, voelen zich vaak gedwongen om anderen tevreden te stellen, zelfs als dat betekent dat ze hun eigen gevoelens en verlangens moeten negeren.

Kenmerken van please gedrag

Pleasgedrag kan zich op verschillende manieren manifesteren. Enkele veelvoorkomende kenmerken zijn:

1. Moeite met nee zeggen: Pleasers zeggen vaak "ja" tegen verzoeken, zelfs wanneer ze geen tijd of energie hebben. Ze voelen zich schuldig of angstig bij de gedachte om iemand teleur te stellen.
2. Behoefte aan goedkeuring: Pleasers hebben vaak een sterke behoefte aan de goedkeuring en acceptatie van anderen. Ze zijn bang voor kritiek en proberen conflicten te vermijden door zichzelf voortdurend aan te passen.
3. Vermijden van conflicten: Om confrontaties te vermijden, geven pleasers snel toe aan de wensen van anderen, zelfs als ze het er niet mee eens zijn.
4. Zelfverwaarlozing: Door voortdurend anderen voorop te stellen, verwaarlozen pleasers vaak hun eigen behoeften en welzijn. Dit kan leiden tot fysieke en emotionele uitputting.
5. Onzekerheid: Pleasers twijfelen vaak aan zichzelf en hebben moeite om hun eigen waarde te erkennen zonder de bevestiging van anderen.

Ontstaan van please gedrag

Pleasen komt voort uit een complex samenspel van persoonlijke ervaringen, opvoeding, en sociale omstandigheden. Hier zijn enkele van de belangrijkste factoren die bijdragen aan het ontstaan van pleasen:

1. Opvoeding en jeugd

Een van de meest voorkomende oorzaken van pleasen is de manier waarop iemand is opgevoed. Kinderen die opgroeien in een omgeving waarin ze constant moeten voldoen aan de verwachtingen van anderen om waardering en liefde te krijgen, ontwikkelen vaak pleaser-gedrag. Bijvoorbeeld:

• Opvoedingsstijl van de ouders: De opvoedingsstijl van de ouders heeft een directe invloed op hoe een kind zichzelf ziet en hoe het leert omgaan met anderen. Bepaalde opvoedingsstijlen kunnen please gedrag in de hand werken, opvoedingsstijlen als: autoritaire opvoeding, over beschermende opvoeding en verwaarlozende opvoeding.
• Conditionering door ouders: Ouders die hun kinderen prijzen voor gehoorzaamheid en bestraffen voor onafhankelijkheid, kunnen onbewust pleasen aanmoedigen. Het kind leert dat het geliefd en gewaardeerd wordt als het anderen tevreden stelt.
• Verantwoordelijkheid als kind: Kinderen die vroeg in hun leven verantwoordelijkheden op zich moesten nemen, zoals zorgen voor jongere broers of zussen, kunnen het pleasen ontwikkelen als een manier om hun omgeving stabiel en harmonieus te houden. Dit noemt men ook wel parentificatie: kinderen worden gedwongen om emotionele of zelfs fysieke verantwoordelijkheden op zich te nemen die normaal gesproken bij volwassenen horen. Deze kinderen leren dat hun eigen waarde ligt in het zorgen voor anderen, wat hen later in het leven een pleaser maakt.

2. Angst voor afwijzing

Pleasen wordt vaak gedreven door een diepe angst voor afwijzing. Mensen die pleasen zijn bang dat als ze "nee" zeggen of hun eigen behoeften uiten, ze afgewezen of verlaten zullen worden. Dit komt vaak voor bij mensen die in hun jeugd te maken hebben gehad met afwijzing, verwaarlozing, of instabiliteit in hun relaties.

Een gebrek aan zelfvertrouwen leidt vaak tot een intense angst voor afwijzing. Mensen die onzeker zijn over zichzelf, zijn bang dat anderen hen zullen afwijzen als ze niet voldoen aan hun verwachtingen. Om dit te voorkomen, doen ze er alles aan om anderen tevreden te stellen, zelfs als dat betekent dat ze hun eigen behoeften negeren. Ze denken dat door constant "ja" te zeggen, ze geliefd en geaccepteerd zullen blijven.

3. Gebrek aan zelfvertrouwen

Een laag zelfbeeld is een belangrijke oorzaak van pleasen. Mensen die onzeker zijn over hun eigen waarde, proberen vaak bevestiging en goedkeuring van anderen te krijgen om zichzelf beter te voelen. Dit leidt ertoe dat ze hun eigen behoeften en wensen opzij zetten om te voldoen aan wat ze denken dat anderen van hen verwachten.

Mensen met een laag zelfvertrouwen zijn vaak onzeker over hun intrinsieke waarde. Ze geloven dat ze niet goed genoeg zijn zoals ze zijn en proberen dit gevoel van tekortkoming te compenseren door anderen te pleasen. Het ontvangen van goedkeuring, lof, of waardering van anderen fungeert als een tijdelijke boost voor hun zelfvertrouwen. Ze denken: "Als anderen tevreden zijn met mij, dan moet ik iets goed doen."

Onzekerheid over de eigen waarde leidt vaak tot gevoelens van onwaardigheid. Mensen met een laag zelfbeeld geloven dat ze niet voldoende zijn zoals ze zijn en dat ze anderen moeten pleasen om enigszins waardevol te zijn. Ze kunnen denken dat hun eigen behoeften en verlangens minder belangrijk zijn dan die van anderen, en dat ze geen recht hebben om "nee" te zeggen of grenzen te stellen.

Hiernaast maakt een gebrek aan zelfvertrouwen het moeilijk om gezonde grenzen te stellen. Mensen die onzeker zijn, vinden het vaak moeilijk om "nee" te zeggen omdat ze bang zijn voor de gevolgen, zoals conflicten of afwijzing. Ze zijn geneigd om zich aan te passen aan de wensen van anderen om confrontaties te vermijden en om goedkeuring te blijven ontvangen. Dit kan ertoe leiden dat ze zichzelf uitputten door te veel verantwoordelijkheid op zich te nemen en anderen voortdurend voorrang te geven.

Mensen met een laag zelfbeeld hebben vaak te maken met negatieve zelfpraat. Ze bekritiseren zichzelf constant en denken dat ze niet goed genoeg zijn. Deze interne dialoog versterkt hun behoefte om anderen te pleasen, omdat ze denken dat dit de enige manier is om waardering te verdienen. De constante zoektocht naar externe bevestiging wordt een vicieuze cirkel die hun zelfvertrouwen verder ondermijnt.

Wil jij jouw zelfvertrouwen vergroten, bekijk onze tips!

4. Traumatische ervaringen

Traumatische ervaringen, zoals pesten, misbruik of emotionele verwaarlozing, kunnen pleasen in de hand werken. Mensen die traumatische ervaringen hebben meegemaakt, ontwikkelen vaak een sterk verlangen om geliefd en geaccepteerd te worden als een manier om emotionele pijn te vermijden. Pleasen wordt dan een overlevingsstrategie.

Trauma beïnvloedt de manier waarop iemand zichzelf, anderen en de wereld ziet. Wanneer iemand geconfronteerd wordt met pesten, misbruik of emotionele verwaarlozing, ervaart hij of zij vaak gevoelens van machteloosheid, angst en een laag zelfbeeld. Pleasen ontstaat als een manier om controle terug te krijgen en om zichzelf te beschermen tegen herhaling van het trauma. In een andere situatie waarin pleasen voortkomt uit trauma wordt pleasen als overlevingsstrategie gezien.

Het is een manier om met de wereld om te gaan die in het verleden mogelijk noodzakelijk was, maar die op de lange termijn destructief kan zijn. Dit heeft op langere termijn negatieve gevolgen als: het verlies van zelfidentiteit, emotionele uitputting en het ontstaan van ongezonde relaties. Pleasers trekken vaker mensen aan die hun gedrag uitbuiten, dit leidt tot verdere gevoelens van waardeloosheid en afhankelijkheid.

5. Sociale en culturele invloeden

In sommige culturen en sociale omgevingen is er een sterke nadruk op conformiteit, gehoorzaamheid, en het vermijden van conflicten. Dit kan vooral bij vrouwen het pleasen versterken, omdat zij in veel samenlevingen traditioneel worden aangemoedigd om zorgzaam, behulpzaam en onzelfzuchtig te zijn. Hiernaast kan in sommige religieuze contexten wordt zelfopoffering geprezen, wat kan leiden tot pleasen als een deugd.

6. Psychologische neigingen

Pleasen kan ook voortkomen uit bepaalde psychologische neigingen, zoals perfectionisme of mensen die een sterke behoefte hebben aan controle. Pleasers kunnen bijvoorbeeld denken dat ze door anderen tevreden te stellen, controle kunnen houden over relaties en situaties.

Perfectionisten streven ernaar om in alles wat ze doen foutloos te zijn. Dit streven naar perfectie kan hen ertoe aanzetten om iedereen om hen heen tevreden te stellen. Er zijn enkele manieren waarop perfectionisme het pleasen bevordert, namelijk:

• Perfectionisten zijn bang om fouten te maken, niet alleen in hun werk maar ook binnen relaties. Ze geloven dat het niet voldaan aan de verwachtingen van anderen een fout is die vermeden moet worden. Daarom zeggen perfectionisten vaak ja tegen alles en iedereen.
• Voor perfectionisten is externe validatie cruciaal. Ze pleasen om bevestiging en goedkeuring van anderen te krijgen, bevestiging dat ze goed genoeg zijn. Perfectionisten koppelen vaak hun eigenwaarde aan de mening en dus goedkeuring van anderen. Het ontvangen van lof van anderen fungeert als een tijdelijke verlichting van de interne druk om perfect te zijn.
• Perfectionisten zien dingen vaak in termen van 'alles of niets', 'zwart of wit'. Voor hen betekent 'nee' zeggen dat ze falen of niet aan de verwachtingen van de ander voldoen. Dit leidt tot een verhoogde druk om iedereen tevreden te houden en overal 'ja' op te zeggen en naar te handelen.

Benieuwd naar tips om met jouw perfectionisme om te gaan, lees dan hier verder.

7. Ervaringen met autoriteit

Ervaringen met autoriteit, zoals bazen of leraren, kunnen ook bijdragen aan pleasen. Mensen die regelmatig te maken hebben gehad met autoritaire personen die weinig tolerantie hadden voor tegenspraak, kunnen pleasen ontwikkelen als een manier om conflicten te vermijden en straffen te ontlopen, op deze manier wel gerespecteerd te worden en het werk dat ze gedaan hebben als positieve bijdrage wordt ervaren.

In situaties waar autoritaire personen de macht hebben, wordt er vaak weinig ruimte overgelaten voor dialoog of kritiek. Deze personen ontwikkelen vaak een angst voor de gevolgen van tegenspraak of fouten. Ze weten dat kritiek, afkeuring of zelfs straf een mogelijkheid is als ze niet voldoen aan de verwachten van de ander. Om deze negatieve gevolgen te vermijden, zullen ze pleasen door zich volledig aan te passen en alles te doen om in de gunst van de autoriteit te blijven.

Ook kan pleasen de enige manier zijn om erkenning te krijgen. Mensen denken dat als ze de ander tevreden houden, ze positief beoordeeld worden en hun werk als waardevol wordt erkend. Dit geeft hen een gevoel van veiligheid en zekerheid.

Echter mensen die gewend raken aan pleasen onder autoritaire personen kunnen moeite hebben om hun eigen mening te uiten of op te komen voor zichzelf. Ze worden passief en vermijden situaties waarin ze hun eigen belangen moeten verdedigen. Pleasegedrag in het werkveld kan leiden tot overwerk, burn-out en een constante staat van stress. Maar ook tot een stagnatie in persoonlijke groei. Mensen durven geen risico's te nemen of nieuwe ideeën voor te stellen, uit angst om kritiek te krijgen. Dit beperkt hun mogelijkheden om zich te ontwikkelen en om te innoveren.

Het pleasen doorbreken

Waarom heb je nu weer op alles 'ja' gezegd,.... Zeg eens 'nee', ..... Ik hoor je al denken: wat het maar zo makkelijk en deed ik dat maar gewoon... Maar zo makkelijk is dat niet. Er zijn een aantal stappen waar jij wel al mee kunt beginnen om dichter bij de 'nee' te komen en niet overal uit automatische maar 'ja' op te zeggen. Welke stappen dat zijn, lees je hieronder.

Stap 1: Herken en erken jouw please gedrag

Neem de tijd om eens na te denken over situaties waarin je vaak 'ja' zegt terwijl je eigenlijk 'nee' zou willen zeggen. Vraag jezelf af waarom je je zo voelt en welke angst of behoefte ten grondslag ligt aan jouw gedrag. Herken hierin ook welke situaties, mensen of omstandigheden je het meest aanzetten tot pleasen. Dit kunnen bepaalde personen, relaties of sociale contexten zijn. Het kan helpend zijn om hier eens een dagboek voor bij te houden en deze verschillende situaties op te schrijven en later terug te lezen om een volgende keer niet meer uit automatische 'ja' te zeggen maar 'nee' ook eens te overwegen.

Stap 2: Onderzoek de oorzaak van jouw please gedrag

Ga eens na waar jouw pleasen vandaag komt. Zijn er bepaalde patronen in je opvoeding, jeugd of eerder opgedane ingrijpende ervaringen die jouw gedrag kunnen verklaren? Vraag jezelf hiernaast of waar je bang voor bent als je niet zou pleasen. Ben je bang voor afwijzing, kritiek, conflicten, of speelt er iets anders?

Stap 3: Stel grenzen

Leer 'nee' zeggen.... Maar begin eerst eens met oefenen van 'nee' zeggen in situaties die relatief eenvoudig zijn. Weet dat 'nee' zeggen een recht is, het is niet iets waar je je schuldig over hoeft te voelen. Hoevaak heeft iemand wel eens tegen jou 'nee' gezegd? Waarom zou jij dat dan niet mogen doen?

Wanneer je besluit om grenzen te stellen, bewaak deze grenzen dan ook. Communiceer helder en zelfverzekerd zodat iemand ook op de hoogte is van jouw grenzen en deze weet te respecteren.

Stap 4: Versterk je zelfvertrouwen

Vervang negatieve gedachten over jezelf door positieve affirmaties. Een voorbeeld hiervan is: 'Mijn waarde hangt niet af van het tevredenstellen van anderen', of 'ik ben goed zoals ik ben en mag voor mezelf opkomen'.

Je kunt je zelfvertrouwen ook nog een extra boost geven door kleine successen te vieren. Elke keer wanneer je iemand niet pleast maar een weloverwogen keuze neemt mag je het vieren als een overwinning. Dit versterkt zeker jouw zelfvertrouwen en moedigt je aan om door te gaan.

Stap 5: Wees assertief

Leer hoe je je behoeften kunt uiten zonder agressief of passief te zijn. Dit betekent dat je je mening deelt met respect voor zowel jezelf maar ook de ander. Probeer hiernaast ook altijd in de ik-vorm jouw behoeften en gevoelens te uiten. Begin met: 'Ik voel me ....', 'Wat ik nodig heb is ...' en ga zo maar door. Door in de Ik-vorm te communiceren neem je verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens zonder anderen de schuld te geven.

Er zijn ook verschillende assertiviteitstrainingen die jouw kunnen helpen om deze verantwoordelijkheid meer te gaan dragen en dus assertiever te worden.

Stap 6: Neem jouw relaties eens onder de loep

Ga eens na waar jouw relaties met anderen op gebaseerd zijn. Betreft een gelijkwaardige relaties, is het geven en nemen in balans, of totaal uit balans? Krijg je energie van de bestaande relaties of ben je alleen maar aan het doen wat een ander van jouw verwacht? Overweeg dus welke relaties in je leven ongezond of uit balans zijn. Dit kan betekenen dat je afstand moet nemen van bepaalde relaties, relaties die jouw volledig leegzuigen of dat je nieuwe grenzen moet gaan stellen in bestaande relaties wat er ook weer voor kan zorgen dat een ander afstand doet van deze relatie.

Omring je daarnaast wel met de mensen die jouw aanmoedigen, ook iets voor jouw terugdoen en jouw respecteren zoals je bent, verder geen verwachtingen hebben en jouw in je waarde laten.

Stap 7: Wees geduldig, vertrouw het proces

Pleasen is van vandaag op morgen geen verleden tijd en heeft dit zeker tijd nodig. Wees mild voor jezelf, weet dat een terugval erbij hoort. Iedereen gaat wel eens onderuit. Weet dat verandering altijd met vallen en opstaan gebeurd. Dit is zeker geen falen, maar hoort erbij en brengt jouw uiteindelijk veel verder, verder tot een blijvende verandering. Een verandering die jij graag in jouw leven wilt verwelkomen!

Stap 8: Je hoeft het niet alleen te doen

Zoals eerder al staat vermeld is het belangrijk om je met de juiste mensen te omringen. Mensen die jouw aanmoedigen en voor je klaarstaan. Soms het lukt niet om er op deze manier uit te komen en afscheid te nemen van jouw please gedrag. Het kan dan zeker wel eens de moeite waard zijn om professionele hulp in te schakelen, zie dit niet als falen. Integendeel zelfs, wees trots dat je deze hulp durft te vragen en toe te laten. Professionals kunnen je helpen bij het ontwikkelen van gezonde copingstrategien en versterken van je zelfbeeld. Vind je het niks om maar gewoon aan tafel te zitten tegenover een therapeut en weer hetzelfde verhaal te vertellen.

Er zijn zeker ook andere manieren om hieraan te werken. Wist je dat paardencoaching een verfrissende nieuwe manier kan zijn! Zo streef ik bij Paarden Geluk ernaar om met behulp van paarden jouw grenzen op te zoeken, vast te stellen en jouw handvaten te bieden om deze grenzen aan te tegen en te bewaken. Benieuwd naar wat dit voor jou kan betekenen, ik plan graag een kennismakingsgesprek met jou in! Bekijk mijn profiel voor meer informatie!

Stap 9: Focus op jezelf!

Priotieer jezelf, zorg goed voor jezelf door tijd vrij te maken voor activiteiten die je energie geven en jou blij maken. Dit helpt om je gevoel van eigenwaarde te versterken. Wees ook je eigen beste vriend. Behandel jezelf met dezelfde compassie en respect zoals je een ander behandeld. Dit helpt om jouw please gedrag te vervangen door gedrag dat gebaseerd is op zelfrespect. En bij elke keuze die je uiteindelijk maakt, ga na wat dit voor jou betekent en wat dit met jouw doet.

Het moet niet ten koste gaan van jezelf, maar het moet jou ook verder brengen! Doe dus vooral niet iets voor je niet achter staat! Denk een paar keer na voordat je iets doet, zeg liever : ik kom er nog even op terug, dan dat je direct 'ja, dat doe ik wel' zegt.

Stap 10: Leef je eigen leven

Herformuleer hierbij je eigen waarden. Reflecteer op wat succes en waarde voor jou betekenen, los van de verwachtingen van anderen. Vraag jezelf af welke waarden voor jou belangrijk zijn en hoe je deze in je leven kunt integreren zonder de goedkeuring van anderen als maatstaf te gebruiken. Richt je op het stellen en nastreven van doelen die passen bij je eigen waarden en ambities, in plaats van te focussen op het tevredenstellen van anderen. En leer te accepteren dat het niet altijd mogelijk is om iedereen tevreden te stellen, en dat dit gelijk staat aan falen.

Succesvol zijn betekent niet dat je altijd aan de verwachtingen van anderen voldoet, maar dat je trouw blijft aan jezelf en je eigen waarden respecteert.

Patronen doorbreken, jij bent aan zet!

Het verminderen en uiteindelijk stoppen van please gedrag is een proces dat tijd en inzet vergt. Door bewust te worden van je gedrag, de onderliggende oorzaken te begrijpen, assertiviteit te oefenen, en je zelfvertrouwen te versterken, kun je stap voor stap dit patroon doorbreken. Onthoud dat elke kleine verandering een stap in de goede richting is en dat het resultaat uiteindelijk meer vervulling, balans en authenticiteit in je leven zal brengen.