Wat is een familieopstelling? Ontdek de kracht van het werken met familieopstellingen!

Ontstaat er vaak conflict binnen jouw familie en wil je tot de kern van het probleem kunnen komen? Dan is het werken met familieopstellingen een goed idee. Maar wat is een familieopstelling precies? Familieopstellingen bieden inzicht in verborgen dynamieken die binnen een familie kunnen spelen. Door het letterlijk in kaart brengen van relaties en interacties, ontstaan nieuwe inzichten die je misschien niet eerder waren opgevallen.

Misschien heb je het gevoel dat bepaalde problemen blijven terugkomen, of dat er onuitgesproken spanningen zijn. Het kan dan helpen om deze patronen op een visuele manier te onderzoeken en open te leggen.

In iedere familie zijn er bepaalde rollen om te vervullen. Denk aan de leider, de people pleaser, diegene die van alles de schuld krijgt, de betweter, etc. Tijdens een familieopstelling ontdek je welke rol jij speelt binnen jouw gezin en hoe jou dat beïnvloed in je dagelijkse leven. Hierdoor krijg je meer begrip voor (de acties van) jezelf en anderen. Of je vandaag de dag nu worstelt met conflicten, emoties of onbegrip: een opstelling kan duidelijk maken waar de kern van het probleem ligt. Hoewel het veel moed vergt om je kwetsbaar op te stellen, kan het zeker veel opleveren.

Wat is een familieopstelling?

Voordat we kunnen uitleggen hoe een familieopstelling je kan helpen, is het belangrijk om deze vraag te beantwoorden: Wat is een familieopstelling? Een familieopstelling is een ervaring die je helpt inzien hoe bepaalde patronen in jouw leven voortkomen uit je familiesysteem. Deze onbewuste patronen ontstaan vaak al in je jeugd en worden soms generaties lang doorgegeven. Denk aan thema’s zoals loyaliteit, schuld en familiebanden. Een familieopstelling gaat daarbij zeker niet alleen over personen in het systeem.

Het gaat vooral over de manier waarop onze families met de geschiedenis omgegaan zijn en hoe ze pijnlijke situaties overleefd hebben. Die manier van overleven van onze (voor)ouders is vaak de bron van onbewuste patronen die lang kunnen blijven bestaan. Door met een therapeut of psycholoog te werken, worden deze dynamieken op een unieke manier zichtbaar.

Familieopstellingen, staat ook wel bekend als systemisch werk, is dus een krachtige methode om verborgen dynamieken binnen families of andere systemen zichtbaar te maken. Deze methode wordt vaak ingezet om diepgewortelde problemen of patronen te doorbreken, die generaties lang kunnen voortbestaan. Deze methode is ontwikkeld door Bert Hellinger, een Duitse psychotherapeut. Het idee achter deze methode is dat elk individu deel uitmaakt van een systeem, zoals een familie, en dat binnen dit systeem onzichtbare en onbewuste krachten werken. Deze krachten kunnen ervoor zorgen dat bepaalde patronen, zoals conflicten, ziektes of emotionele blokkades, van generatie op generatie worden doorgegeven.

Familieopstellingen helpen om deze onbewuste patronen zichtbaar te maken door het fysieke opstellen van mensen die familieleden of andere belangrijke figuren uit het leven van de cliënt representeren. Dit gebeurt in een ruimte waar de cliënt letterlijk ziet hoe de verschillende elementen in hun leven met elkaar in verband staan.

De gekozen representanten nemen een plek in die symbool staat voor de rol van een familielid. Bijvoorbeeld een vader, moeder of kind. Vervolgens kijk je hoe de opstelling zich ontwikkelt. De begeleider let op lichaamstaal en emoties om te bepalen waar spanningen zitten. Zo kan jij je familiedynamiek als het ware bekijken als een film in de derde persoon. Er wordt duidelijk wat speelt, zonder dat het besproken hoeft te worden.

Wil jij in meer lezen over de invloed van familiebanden in je dagelijks leven? Dan kan het boek 'De verborgen dynamiek van familiebanden' van Bert Hellinger een interessante keuze zijn!

Hoe werkt deze opstelling?

Een familieopstelling wordt uitgevoerd onder begeleiding van een professional van UNLP, een therapeut of psycholoog om te kijken hoe personen, gebeurtenissen of overtuigingen in jouw systeem je in het verleden hebben beïnvloed. Hoe werkt het? Voordat je personen uit de groep gaat kiezen om in de familieopstelling op te stellen, schets je de situatie kort en bondig als instructie. Dit kan gaan over persoonlijke kwesties zoals relaties, werk, gezondheid of familierelaties. Vervolgens kies je intuïtief een paar mensen uit de groep deelnemers, die als plaatsvervanger dienen voor jezelf, je familieleden of anderen met wie je vraag verband houdt. De begeleider kiest samen met jou welke personen in de opstelling betrokken worden. Vervolgens uitten de representanten de gevoelens en emoties die gerelateerd zijn aan hun rol, om zo de diepere lagen van je familieverhaal naar boven te laten komen. Door te observeren hoe deze representanten zich voelen en bewegen in de opstelling, worden vaak onderliggende patronen en verstrikkingen zichtbaar.

Het interessante hiervan is, dat de representanten de achtergrondinformatie over jouw familie niet kennen. Door het gebrek aan vooroordelen kan er een puur beeld ontstaan van de onderliggende dynamieken. Nu denk je misschien dat dit niks meer is dan een toneelstukje, maar de resultaten van een opstelling zijn vaak erg verrassend. Het geeft je nieuwe inzichten die helpen bij het begrijpen van jouw gedrag in bepaalde situaties. Ook kan het een frisse blik geven op huidige problemen en oplossingen bieden waar je misschien nog niet aan gedacht had.

Het doel van de opstelling is om inzicht te krijgen in de onderliggende dynamiek en waar mogelijk de balans binnen het systeem te herstellen. Dit kan door het veranderen van posities, het uitspreken van bepaalde zinnen of het erkennen van verstrikte familieleden.

Voorbeelden van een verleden dat het heden schept

• Je ouders hebben al je hele leven geldproblemen. Ze hebben altijd weinig te spenderen gehad, en er was vaak geen budget voor leuke uitjes of verjaardagsfeestjes. Vandaag de dag heb je een goed betaalde baan en kan je makkelijk voor jezelf zorgen. Toch heb je veel moeite met dingen weggooien, omdat je bang bent dat als het weg is, je het niet meer hebt.
• Je moeder heeft op jonge leeftijd haar zusje verloren. Nu is ze over beschermend over jou en je broers en kan ze manipulatief worden zodra er conflicten tussen jullie ontstaan. Alles moet volgens haar te vergeven zijn binnen een familie, ook al lost dat niks op.
• Je vader mocht nooit zijn emoties tonen van zijn ouders. Hij heeft op deze manier dus ook nooit geleerd om zijn emoties te reguleren en werd hij op zijn beurt altijd boos op jou toen jij huilde. Vandaag de dag voel jij je daarom misschien ook oncomfortabel met emoties, wat de generationele trauma voortzet.

De voordelen van het werken met familieopstellingen

Familieopstellingen kunnen jou erg op weg helpen binnen jouw persoonlijke ontwikkeling. Eén van de grootste pluspunten is dat je rustig kunt ontdekken waar de spanning zit binnen je familie, zonder met ze te hoeven discussiëren. Dit maakt het erg waardevol voor wie moeite heeft om bepaalde emoties onder woorden te brengen. Een ander voordeel is dat de methode helpt om de onbewuste patronen te doorbreken die je beperken in je dagelijks leven.

Tijdens een opstelling zie je waar deze patronen vandaan komen en leer je beter te begrijpen waarom bepaalde reacties steeds terugkomen. Bovendien kunnen familieopstellingen helpen om de relatie met jezelf te versterken. Je krijgt meer begrip voor jezelf en je reacties, omdat je deze in een bredere context ziet. Het kan je helpen om eindelijk de verantwoordelijkheid voor bepaalde situaties los te laten.

De voordelen van familieopstellingen voor jou opgesomd!

• Inzicht in verborgen dynamieken: Veel persoonlijke of relationele problemen vinden hun oorsprong in diepgewortelde, onbewuste patronen binnen het familiesysteem. Een familieopstelling brengt deze verborgen dynamieken naar de oppervlakte, waardoor er inzicht ontstaat in hoe deze krachten ons leven beïnvloeden.
• Het doorbreken van oude patronen: Familieopstellingen maken het mogelijk om schadelijke of belemmerende patronen, die vaak generaties lang worden doorgegeven, te doorbreken. Dit kan leiden tot het loslaten van emotionele ballast en het creëren van ruimte voor persoonlijke groei en verandering.
• Het helen van familiebanden: Een opstelling kan helpen om oude, onopgeloste conflicten binnen families zichtbaar te maken en de weg vrij te maken voor verzoening en heling. Het proces biedt vaak erkenning en ruimte voor emoties die generaties lang onderdrukt zijn geweest.
• Verlichten van emotionele lasten: Mensen dragen vaak emotionele lasten met zich mee die niet direct van hen zijn, maar afkomstig zijn van eerdere generaties. Door een opstelling kunnen deze lasten worden erkend en losgelaten, wat vaak leidt tot een gevoel van verlichting en bevrijding.
• Verbeteren van relaties: Familieopstellingen helpen bij het verbeteren van relaties, zowel binnen het gezin als in andere sociale of professionele netwerken. Door te begrijpen hoe verschillende krachten binnen een systeem op elkaar inwerken, kun je harmonie en balans herstellen in relaties die verstoord zijn.
• Persoonlijke groei: Het doorbreken van belemmerende patronen en het verkrijgen van diepgaand inzicht in je persoonlijke geschiedenis maakt ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Na een opstelling ervaren veel mensen een hernieuwde energie, meer zelfvertrouwen en innerlijke rust.
• Het beidt gezondheidsvoordelen: Soms kunnen fysieke klachten een manifestatie zijn van emotionele of systemische problemen. Door een familieopstelling kunnen deze onderliggende oorzaken aan het licht komen, wat kan leiden tot verbetering van de gezondheid en het welzijn.
• Het biedt perspectief: Veel mensen voelen zich verstrikt in problemen waarvan ze het gevoel hebben dat ze er geen controle over hebben. Een familieopstelling geeft vaak een nieuw perspectief, waardoor je situaties van een afstand kunt bekijken en nieuwe oplossingen kunt vinden.

De kracht van een familieopstelling

Een familieopstelling is bijzonder krachtig, werkt snel en is ook nog eens erg effectief. Dit komt doordat een familieopstelling werkt met onbewuste processen die vaak niet gemakkelijk toegankelijk zijn via gesprekken of door rationeel na te denken. Daarnaast werkt het op energetisch niveau. Familieopstellingen werken met energievelden en voelen op een intuïtieve manier aan wat er zich op onzichtbaar niveau afspeelt. Dit helpt om snel tot de kern van het probleem te komen. Het heeft op deze manier niet alleen effect op jou, de persoon die de situatie bespreekt en opstelt, maar ook op de andere individuen binnen het systeem.

Een andere blik op de situatie

Door niet alleen aan tafel te zitten en het gesprek aan te gaan maar door echt in beweging te komen ervaar je de situatie en het voorgedane 'probleem' op een andere manier. Ook door andere in te zetten in jouw familie opstelling kan je de situatie eens van een afstand en door de bril van een ander bekijken. Op deze manier verkrijg je al heel snel verschillende inzichten wat betreft de situatie die jouw weer verder helpen in het verwerken van diepgewortelde emoties en trauma's.

Andere manieren van een familieopstelling

Een familie opstelling kan zeker ook op andere manieren ingezet worden, zo kan een familieopstelling ook individueel worden gedaan. De familieopstelling wordt dan met behulp van poppetjes, matjes, stoelen of andere voorwerpen in beeld gebracht. De therapeut leidt jouw dan door het proces, waarbij dezelfde inzichten kunnen worden verkregen. Hiernaast is systemisch werk niet alleen toepasbaar op families, maar zeker ook op organisaties! In dit geval kunnen teamleden, structuren of werkprocessen worden opgesteld om problemen binnen het bedrijf of binnen het team zichtbaar te maken. Dit kan helpen bij het oplossen van conflicten, het verbeteren van de samenwerking en het herstellen van de balans in een organisatie.

Ook kan je een zelfopstelling of innerlijke opstelling doen. Echter doe dit niet zomaar en lees je wel van te voren goed in wat er van je verwacht wordt en hoe je dit het beste kunt doen! Bij een zelfopstelling stel je zelf de verschillende elementen van jouw systeem op en haal je hier je eigen inzichten uit. Dit kan ook weer met behulp van verschillende voorwerpen, als stenen, poppetjes of door simpelweg op verschillende plekken te gaan staan en vanuit die posities jouw gevoelens, emoties en gedachten te observeren. Kijk eens waar deze vandaan komen en wat het met jou doet. Wil je dat het zo blijft of wil je hier graag iets in veranderen? Het is aan jou!

De invloed van familieopstellingen

Het is fascinerend dat een familieopstelling dus ook invloed kan hebben op andere familieleden, zelfs als zij niet fysiek bij de sessie aanwezig zijn. Dit fenomeen komt voort uit het idee dat familieleden deel uitmaken van een groter, verbonden systeem waarin ieder individu een specifieke plek en rol inneemt. Wanneer de dynamiek in dat systeem wordt beïnvloed door een opstelling, kunnen veranderingen doorwerken naar de andere leden van het systeem. Hier volgt later meer over.

Systemische verbondenheid

Het uitgangspunt van een familieopstelling is dan ook dat iedereen binnen een familiesysteem onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Ieder lid van de familie heeft een plaats en een rol binnen het systeem, en als er een verstoring of disbalans is, kan dat invloed hebben op het hele systeem. Deze verbondenheid betekent dat als één persoon inzicht krijgt of verandering ervaart in een opstelling, het hele systeem in beweging kan komen. Verstoringen of ongezonde patronen die door de opstelling worden opgelost, kunnen daardoor indirect ook invloed hebben op andere familieleden.

Energetische resonantie

Zoals eerder ook al benoemd werken familieopstellingen met energetische velden, soms ook wel het "morfogenetisch veld" genoemd. Dit is een veld waarin alle emoties, gebeurtenissen en interacties binnen een familiesysteem worden opgeslagen. Als iemand in een opstelling een verandering doormaakt, wordt dit door het hele veld gevoeld. Deze energetische resonantie kan ervoor zorgen dat familieleden onbewust de veranderingen oppikken, wat kan leiden tot een verschuiving in hun gedrag of emoties, zelfs als ze niet direct deelnemen aan de opstelling.

Het emotionele veld

Emoties zoals schuld, verdriet, woede of angst kunnen door generaties heen worden doorgegeven, wat vaak resulteert in verstrikkingen en herhalende patronen binnen families. Wanneer iemand tijdens een opstelling deze emoties erkent, verwerkt en loslaat, wordt het emotionele veld van de familie als geheel "lichter". Dit kan ervoor zorgen dat andere familieleden minder last hebben van diezelfde emoties, omdat de energetische lading die aan het systeem is verbonden, wordt verminderd.

Verandering van dynamiek

Na een opstelling is het niet ongewoon dat de persoon die de sessie ondergaat, op een andere manier begint te reageren op familieleden of situaties. Dit veranderde gedrag kan op zijn beurt een reactie uitlokken bij andere familieleden. Als een familielid bijvoorbeeld minder belast is door oude trauma’s of patronen, kan hij of zij rustiger, begripvoller of minder conflictueus reageren. Deze veranderingen kunnen een kettingreactie veroorzaken, waarbij de dynamiek binnen het gezin of familie op een natuurlijke manier verandert.

Is een familieopstelling iets voor jou?

Een familieopstelling kan geschikt zijn als je vastloopt op bepaalde thema’s in je leven. Misschien merk je dat je steeds tegen dezelfde problemen aanloopt in je relaties, werk of zelfbeeld. Of je voelt je emotioneel geblokkeerd, zonder dat je weet waarom. Dan kan het helpen om te onderzoeken welke familiedynamieken een rol spelen. Voel je een zekere nieuwsgierigheid naar je familieroots? Dan is het de moeite waard om een familieopstelling te overwegen. Je hoeft hierbij ook geen specifieke vraag of probleem te hebben. Ook als je gewoon wilt begrijpen hoe je je verhoudt tot je familieleden, kan de methode erg nuttig zijn. De ervaring is vaak confronterend, maar leidt wel tot  die belangrijke diepgaande inzichten.

Ben je benieuwd naar wat een familieopstelling voor jou kan betekenen? Overweeg dan eens om een opstelling bij te wonen of zelf deel te nemen. Of je nu kiest voor een individuele sessie of een groepsopstelling: het kan je veel brengen. Familieopstellingen bieden de kans om balans en rust in je leven te brengen, zonder dat er veel woorden nodig zijn.