Emotie eten, een emotioneel hongergevoel?

Verwar het emotioneel hongergevoel niet met het natuurlijk hongergevoel. Het natuurlijk hongergevoel bouwt zich gedurende de dag langzaam op, tot het moment dat je iets eet. Een emotioneel hongergevoel komt in een keer op en kan in hetzelfde tempo weer verdwijnen. Ik denk dat iedereen zich wel eens vervelend voelt. Neem jij dan ook iets lekkers om dat vervelende gevoel even te vergeten en dus te compenseren? Dit is op zich geen probleem, het wordt pas een probleem wanneer het vaker voor komt en meer een gewoonte wordt dan uitzonderlijk. Iemand die aan emotie eten doet, noemt men een emotionele eter of emotie eter.

Emotie eten  

Emotie eten is een coping mechanisme. Het is een manier om met moeilijke dingen om te gaan. Op korte termijn biedt het voor sommigen een uitweg, het snaaien naar voedingsmiddelen biedt troost en comfort. Om deze reden wordt emotie-eten ook wel troosteten genoemd.  

De normale reactie is dat je stopt met eten wanneer je genoeg hebt gehad, verzadigd bent. Bij negatieve emoties of stress is het een normale reactie dat je geen zin hebt in eten, maar er zijn ook mensen die bij negatieve emoties juist reageren met het nuttigen van voedingsmiddelen. Ook wanneer ze geen honger hebben. Hierbij is ook het verzadigingsgevoel uitgeschakeld en kan men blijven eten zonder en vol gevoel te ervaren. Dit noemen we emotie eten. Emotionele eters hebben niet geleerd om bij zichzelf een goed onderscheid te maken tussen een echte hongerprikkel en een onaangename prikkel die door negatieve emoties worden veroorzaakt. Het is wereldwijd bekend dat emotioneel eten op lange termijn leidt tot overgewicht en op zijn beurt dus ook weer tot negatieve gevoelens.  

Op lange termijn heeft emotie eten meer negatieve dan positieve gevolgen. Dit omdat op zulke momenten men vaak te veel en meestal ook niet de gezondste producten consumeert. Beeld jezelf eens in, net slecht nieuws gehoord en flink in de stress, je zit op de bank proberen af te schakelen en op andere gedachtes te komen. Zie je jezelf hier sneller met een bos wortels op de bank of eerder met een zak chips of een reep chocolade? Als je het aan mij zou vragen: een zak chips natuurlijk!  

Op korte termijn biedt dit je troost, maar op lange termijn zal het je rotgevoel vergroten, niet alleen het bestaande gevoel zal toenemen maar zullen schuldgevoelens ook ontstaan. Dit omdat je enorm baalt van je snaaigedrag, hetgeen een negatieve invloed heeft op je zelfbeeld. Dit houdt teven het emotie eten ook in stand.

Betekenis emotie eten  

Een emotie eter is iemand die gaat eten vanuit een andere behoefte dan vanuit het hongergevoel. Emotie-eters gaan eten om zich beter te voelen, negatieve gedachtes vergeten. Door negatieve gedachtes kan men zich gespannen, onrustig en gestrest gaan voelen. Hier weet men op dat moment geen raad mee, voedsel geeft hun op dat moment een fijn en goed gevoel, ze gebruiken voedsel dan als troost. Emotie eters gaan dus eten zodra ze te maken krijgen met negatieve emoties. Op lange termijn zal het onderliggende probleem niet worden aangepakt, het probleem blijft bestaan en de voortkomende emoties zullen weggeduwd blijven door het nuttigen van meestal ongezonde voedingsmiddelen.  

Kenmerkend voor emotie eters is dat zij geen controle hebben over hun drang om te eten. Dit kan resulteren in eetbuien, je eet uit een verkeerde behoefte. Tijdens een eetbui eet je vaak te veel en meestal ongezond. Mensen die last hebben van een eetbui kiezen vaak de ongezonde snack die ervoor zou moeten zorgen dat je minder stress ervaart, want dat is uiteindelijk de reden waarom je eet: een tijdelijke remedie tegen stress.  

De reden dat mensen bij hevige stress meer gaan eten en dus uit een emotie eten, is omdat het een tijdelijk, goed gevoel geeft. Eten is immers lekker en fijn, het kan voor sommigen een goede manier zijn om stress te onderdrukken. Dit verklaart ook waarom emotie eters vaak naar de vette snack neigen, dit omdat het beloningssysteem geactiveerd wordt na het eten van een vette snack. Hierdoor worden hormonen aangemaakt die je een gelukkig gevoel geven.  

Veel eten zorgt ervoor dat je niets hoeft te voelen. Het is vluchtgedrag en kan uiteindelijk voortvloeien in een verslaving. Het emotie eten zorgt er uiteindelijk voor dat je hersenen het hormoon dopamine gaan aanmaken. Dopamine zorgt ervoor dat je je even gelukkiger voelt en negatieve emoties onderdrukt worden. Om niet te hoeven voelen hoe je je daadwerkelijk voelt ga je vluchtgedrag vertonen. Dit is begrijpelijk, maar op lange termijn zeker niet verstandig. Blijf je om de kern heen draaien en pak je de oorzaak niet aan dan liggen een depressie, burn-out en fysieke klachten op de loer. Bij stress en een burn-out maakt je lichaam meer stresshormonen aan. Naast cortisol speelt adrenaline ook een belangrijke rol. Door adrenaline krijg je meer trek en zin in zoetigheid, ongezonde en vettige snacks. Juist wanneer je een burn-out hebt is gezonde voeding erg belangrijk, dit versterkt je herstel. Doordat bij emotie eten vaak dezelfde keuzes worden gemaakt blijft het emotie eten aanwezig en wordt het moeilijk om met een gezonde bril naar het daadwerkelijke gedrag te kijken.

Binge-eating, een vorm van emotie eten  

Binge-eating disorder (BED) is een eetstoornis waarbij je minstens een keer per week gedurende minimaal drie maanden een eetbui hebt. Hierbij draait het om veel eten terwijl je geen honger hebt en dus geen verzadigingsgevoel ervaart. Dit komt overeen met emotie eten. Tijdens zo’n eetbui zal een persoon het gevoel hebben dat hij of zij alle controle is verloren en een grote hoeveelheid eten in korte tijd tot zich kan nemen. Dit gaat vaak gepaard met een gevoel van schuld en schaamte. Om deze reden wordt het binge-eating ook in het geheim gedaan. In vergelijking met boulimia (ook een eetstoornis waarbij eetbuien frequenter voorkomen) compenseert de persoon het niet door veel te sporten of over te geven.  

Binge-eating wordt ook een eetstoornis genoemd, omdat net zoals bij andere eetstoornissen ook bij binge-eating men obsessief bezig is met eten. Binge-eating is minder bekende eetstoornis dan anorexia of boulimia. Doordat iemand met BED geen drang ervaart om de gewichtstoename, na het hebben van meerdere eetbuien, te compenseren bouwt iemand met BED zowel een eet-als gewichtsprobleem op.  

Heb ik dan nu een eetstoornis? 

Het ontwikkelen van een eetstoornis gebeurt niet van de ene op de andere dag. Er is vaak veel meer aan de hand dan alleen het weg-eten van frustraties en/of het uit emotie eten. Meerdere factoren kunnen namelijk een rol spelen op het ontwikkelen van een eetstoornis, denk hierbij aan persoonlijkheid, opvoeding, negatieve ervaringen en de media. Vaak is het een ingrijpende gebeurtenis die er uiteindelijk voor zorgt dat iemand een eetstoornis ontwikkeld.  

Herken je jezelf alsnog als emotie-eter en komt dit gedurende drie maanden gemiddeld minstens eenmaal per weer voor dan kan je jezelf eens afvragen of jou relatie met eten gezond is bij binge-eating hebben de eetbuien vaak een grote impact op iemands dagelijks leven. Voor BED bestaan een classificatie criteria.

DSM Classificatie BED

• Herhaalde episoden van eetbuien, waarbij een eetbui-episode wordt gekenmerkt door: 

1. Het eten in een bepaalde tijd van een hoeveelheid voedsel die groter is dan de meeste mensen in een vergelijkbare periode zouden eten onder gelijke omstandigheden. 

2. Het gevoel tijdens de periode geen beheersing over het eten te hebben.  

• De eetbui-episoden hangen samen met drie van de volgende kenmerken: 

1. Veel sneller eten dan normaal 

2. Dooreten totdat een onaangenaam vol gevoel ontstaat 

3. Grote hoeveelheden voedsel nuttigen zonder lichamelijke trek te hebben 

4. Alleen eten, uit schaamte over de hoeveelheid die de betrokkene nuttigt 

5. Achteraf van zichzelf walgen, zich somber of erg schuldig voelen 

• Er is sprake van duidelijke lijdensdruk door de eetbuien 
• De eetbuien komen gedurende drie maanden gemiddeld minstens eenmaal per week voor 
• De eetbuien gaan niet gepaard met het herhaalde compensatiegedrag zoals bij boulimia nervosa. 

Diagnose BED

De diagnose wordt gesteld door een professional, aan de hand van hierboven opgestelde criteria, volgens de DSM-5 (het psychiatrisch diagnostisch handboek). Het duurt vaak lang voordat men hulp zoekt waardoor de duur van de eetstoornis ook vaak lang is. BED begint meestal met kleinere eetbuien die niet heel vaak voorkomen, men spreekt dan ook eerder van een emotie eter dan een eetstoornis. Het loopt dan nog niet uit de hand en blijft bij een enkele keer en heeft verder geen grote impact op iemands leven. Echter naarmate men langer met de eetstoornis blijft rondlopen hoe erger de eetstoornis wordt, de eetbuien worden groter en komen vaker voor. Mensen met BED hebben vaak ook last van een depressie. Hierbij gaat het, volgens onderzoek, uit 60% van de mensen met BED. Uit onderzoek is ook gebleken dat er een relatie is tussen de mate van somberheid en de ernst van de eetbuien. Hieruit blijkt dat hoe somberder iemand is, hoe groter de eetbuien en hoe vaker die zich voordoen. 

Er is dus wel zeker een relatie tussen sombere emoties en het hebben van eetbuien, maar hoef je niet direct een eetstoornis te hebben. Ben er op tijd bij, zoek een ander coping mechanisme en ben je emoties de baas. Weet ook dat je zeker niet de enige bent en er niet alleen voor staat. Schaam je niet, sta open voor hulp en weet dat je het niet alleen hoeft te doen.  

Gewicht en stress, help ik wordt zwaarder maar eet niet meer! 

Bij stress maakt je lichaam het hormoon cortisol aan. Cortisol is een stresshormoon dat door de bijnieren wordt aangemaakt. Cortisol zorgt ervoor dat je alert bent voor langere tijd. Een hormoon dat we niet kunnen missen, het waarschuwt ons voor gevaar en zorgt ervoor dat we alert zijn. Op het moment dat je langere tijd blootgesteld wordt aan stressoren helpt het hormoon cortisol je om hiermee om te gaan. Wanneer je stress ervaart, heeft je lichaam extra energie nodig. Deze energie haalt je lichaam uit glucose, afkomstig uit koolhydraten in de vorm van brood, pasta, rijst, fruit, snoep en/of koekjes. Glucose wordt met behulp van het hormoon insuline uit je bloed gehaald en opgeslagen als een glucosevoorraad in je spiercellen (glycogeen) en andere cellen in je lichaam. Als je lichaam extra glucose nodig heeft, voor bijvoorbeeld te sporten, werken of lezen, dan kan je lichaam deze energie snel vrijmaken uit de glucosevoorraad.  

Langdurige stress

Bij langdurige stress blijft de productie van cortisol hoog. Hierdoor wordt er steeds weer glycogeen omgezet in glucose dat vervolgens in je bloed terecht komt. Vervolgens zorgt het hormoon insuline ervoor dat het teveel aan glucose weer uit je bloed wordt gehaald en wordt opgeslagen als glycogeen. Het hormoon insuline wordt pas aangemaakt wanneer er te veel glucose in het bloed aanwezig is. Doordat de stress aanwezig blijft, zal cortisol voortdurend een seintje geven dat het glycogeen weer omgezet moet worden in glucose. Op deze manier stijgt het glucose gehalte in het bloed opnieuw. Insuline ruimt t de glucose vervolgens weer op en slaat het op als glycogeen. Door de aanhoudende stress blijven cortisol en insuline voortdurend met elkaar in strijd om de glucose. Dit omdat cortisol de glucose in het bloed wilt behouden en insuline de glucose wilt opruimen en wilt opslaan als glycogeen. Deze strijd heeft als gevolg dat de spieren resistent worden voor insuline en dus minder goed glucose kunnen opslaan. Dit noemt men insulineresistentie. Als gevolg van een te hoge glucose concentratie in het bloed gaat het lichaam als alternatief glucose opslaan in vetcellen. Cortisol en insuline zorgen dus samen voor extra vervoer van glucose uit het bloed naar de vetcellen, waardoor je lichaam hiermee een reservevoorraad vet aanmaakt en je dus zwaarder wordt. Hiernaast raken je bijnieren ook uitgeput, dit omdat zij voortdurend cortisol moeten aanmaken. Dit kan vervolgens weer effect hebben op je schildklier waardoor het minder goed gaat functioneren, je stofwisseling vertraagd en je in gewicht bijkomt.  

Door de hoge cortisol en insuline spiegel in je bloedt wordt glucose die je via je maaltijden binnenkrijgt snel uit je bloed gehaald. Je bloedglucose daalt, je hebt geen glucose voorraad in je bloed waardoor je je weer snel hongerig voelt. Je ervaart al snel weer een hongergevoel terwijl je net gegeten hebt. Dit verklaart de steeds terugkerende hongergevoel bij stress.  

Emotie eten de baas

Makkelijker gezegd dan gedaan, emotie eten is immers een coping mechanismen. En wat weten we van coping mechanismes: je kunt een nieuwe aanleren want ook dit mechanisme heb je je zelf eigen gemaakt. Ga dus opzoek naar een manier die voor jou geschikt is om met stressoren om te gaan, in plaats naar die ongezonde snack te verlangen en je weer te wanen in je emotie eten gedrag. Wanneer je veel stress ervaart, ga naar buiten voor een wandeling, zoek afleiding, kom in beweging! Blijf niet op de bank zitten, dit zorgt er vervolgens voor dat je toch weer terug valt in je oude gewoontes. Weet dat emotie eten je maar voor korte tijd een goed gevoel geeft, later heb je spijt en walg je van jezelf. Het is immers ook niet goed voor je gezondheid. Het is nooit te laat om verandering aan te brengen, maar wacht niet te lang en maak die mindset switch!

Momenteel zien we dat de samenleving de dieetcultuur moe is. Dit omdat het op korte termijn goed effect heeft, maar op lange termijn de effecten verwaarloosbaar zijn. Men gaat steeds meer uit van het principe intuitief eten. Kinderen zijn hier een goed voorbeeld van! Wat intuitief eten is en welke basisprincipes hier ten grondslag aan liggen, lees je in de blog over intuitief eten, misschien is dit wel iets voor jou en kan je voor altijd gedag zeggen tegen die kilootjes die je graag kwijt wilt!