Koud water zwemmen: voordelen en ervaring

Koud water zwemmen heeft mij als kind altijd aangetrokken. Iets in de kracht van een rivier, het getij van de zee of de kalmte van een meer trekt mijn aandacht of laat mijn gedachtes juist wegebben. Ik herinner mij nog goed hoe ik als puber een reis naar Kenia mocht maken en daar avonden over de zee mocht staren. Hoe ik tijdens mijn studie al getrokken werd door het zwemmen in koude bergrivieren of hoe ik bij -20 in een meer in Finland waadde.

Waarom? Geen idee om eerlijk te zijn, maar misschien herken jij jezelf hier wel in. Water is, samen met ademhalen, één van de eerste levensbehoeftes van de mens. Logisch dat wij er zo nauw mee verbonden zijn. En de kou… die kennen wij allemaal wel als Nederlanders.

Set your mind to… The Cold.

De Wim Hof methode

€ 24.50

In zijn nieuwe boek 'De Wim Hof Methode' deelt Wim Hof op aangrijpende en gepassioneerde wijze zijn verhaal. Hij legt...

Bekijk op Bol.com

Populariteit zwemmen in koud water

Met dank aan nationale helden als The Iceman Wim Hof heeft koud water zwemmen enorm aan populariteit gewonnen. Niet alleen in Nederland waar we al van een Nieuwjaarsduik houden, maar ook over de grens bracht Wim Hof met zijn methode vele koude douches en duiken teweeg. Voor velen is hier een zaadje geplant om eens te experimenteren met de douche de andere kant op draaien of zelfs een poging in een ijsbad te doen. Hierdoor is de populariteit aan koud water zwemmen flink gegroeid.

Ook Cryolipolyse (cryotherapie of freeze therapie) wordt in Nederland steeds populairder. Hierbij kan lokaal de huid enorm koud worden gemaakt, terwijl de kerntemperatuur hetzelfde blijft. Andere bedrijven bieden een vorm van koude therapie aan waarbij men een cabine of ruimte instapt van -110 ºC droge kou.

Eigen ervaring in open en koud water zwemmen

Voor mij begon het pad met koud douchen jaren geleden al. Het duurde niet lang of de douche ging direct koud (zonder eerst warm te gaan) met een timer van 5 minuten er bij. Muziek was voor mij een belangrijke factor in dit ritueel. Het nummer dat opstond duurde exact 5 minuten en 5 seconden en zorgde voor een vast ritueel. Ook de timing, vaak na een workout thuis, leidde het ritueel mooi in.

Begin 2020 werd de volgende stap gezet. De eerste Covid lockdown was een feit en samen met collega’s en vrienden uit de vechtsport branche zochten wij het koude water op en startte de koud water zwemmen uitdaging. Op zoek naar een prikkel die wij nu, verbannen van de mat, zo mistten. Met een vaste club begonnen wij wekelijks met zwemmen in een meer. In combinatie met ademhalingsoefeningen en mentale training begaven wij ons steeds langer in het ijzige water. Ademhaling is een essentieel onderdeel om deze koude training goed vol te houden.

Wekelijks werd tweewekelijks en de uitdaging werd steeds wat verder gepusht. Onbewust misschien het competitie-element van vechtsport, maar zonder ego of forceren. Alles was okay en het was geen wedstrijd. Doch, zochten we steeds naar een volgende prikkel.

’s Ochtends spraken wij al vroeg af (rond 7 uur) voor onze vaste duik met de groep. Daaromheen ging ik geregeld met een enkeling nog zwemmen op willekeurige dagen of momenten. In het begin was het vooral de kick waar ik voor kwam. De prikkel en de uitdaging.

Smoesjes over hoe goed het voor het immuunsysteem waren voor mij niet écht de hoofdfactor. Maar steeds meer betrapte ik mijzelf er op daadwerkelijk te gaan om mijn hoofd leeg te maken. In stilte, alleen en toch samen, met gelijkgestemden keek ik over het water uit terwijl de eerste zonnestralen opkwamen. Het heeft iets compleet zen om zo te focussen op je lichaam, je geest en je ademhaling.

Opwarmen na koud water zwemmen

Na de duik staat de innerlijke kachel centraal. Het opwarmen van je lijf zonder externe warmte. Geen handdoek of vuur, maar eerst in beweging komen. Gecontroleerd joggen, bewegen, schaduwboksen en warm worden vanuit je eigen CV.

Toen er sneeuw lag in Nederland (een dik pak) waren wij in extase. Een ware challenge. Een lokale nieuwsomroep wilde mee en we begaven ons door de sneeuw en het ijs in het kristalheldere, koude water. Een prachtige ervaring. Geen Nieuwjaarsduik er in en er uit, maar een mentale mijlpaal samen in het water.

In 2021 kwam daar het nachtzwemmen bij. Samen met een compagnon, trainingsmaatje en oud korps marinier gingen wij geregeld in het voorjaar en de herfst midden in de nacht een meer opzoeken. Nu ik er over schrijf klinkt het bizar, maar de nacht voegde weer een extra element toe.

Nu jij

Overweeg je eens de kou op te zoeken? Neem dan als eerste les dat het loslaten van het doel, het winnen of de uitdaging an sich de grootste uitdaging is. Begin eens met de douche op het einde koud te zetten. Wat doet het met je? De eerste snelle schrik en ademhaling naar je borst. De stress.

Ga vervolgens eens de stap zetten die eerste schrik te herkennen en te controleren. Focus op je ademhaling. Breng je aandacht naar je buikademhaling en je lichaam. Geen timer, geen wedstrijd. Probeer dit geregeld te doen. Niet 10 minuten in de week, maar liever 10 seconden per dag.

Bouw het vanaf hier uit en kijk wat het met je doet. Hoe voel je je na die douche? Hoe voelt je lijf, maar vooral, wat doet het met je mind? Welke energie heb je de rest van de dag? Ik garandeer je dat, als je er de tijd voor neemt, het een waardevolle aanvulling op je levensstijl zal zijn. Naast het koud water zwemmen zou je het mediteren ook weer eens kunnen oppakken. Mediteren versterkt de effecten van koude training. De ene is de andere meditatie niet, ga voor jezelf na welke soort meditatie het beste bij jou past.

Voordelen koud water zwemmen

Zwemmen in koud water heeft net als koud water douche vele voordelen voor onze gezondheid. Het in koud water heeft een groter positief effect op jouw lichaam, daar buitenwater in de meeste gevallen kouder is dan het water dat uit de kraan thuis stroomt. Afhankelijk natuurlijk van de omgevingsfactoren. Dit zal natuurlijk anders zijn wanneer jij lekker op vakantie bent in een warm land tijdens de zomerperiode en daar denkt om eens in 'koud' water te gaan zwemmen. Maar dit helpt natuurlijk niet, neem dan vooral een koude douche als dat wel mogelijk is!

Maar even terug.... Koud water zwemmen heeft meerdere positieve gezondheidseffecten. Zo heeft zwemmen in koud water een positief effect op jouw hart-en vaatstelsel, bloedsomloop, je lichaam wordt sterker, je immuunsysteem wordt versterkt en werkt zelfs ontstekingsremmend en het het helpt je ook nog eens bij afvallen.

Door te zwemmen in koud water worden bruine vetcellen geactiveerd. Deze vetcellen zorgen voor verbranding en wanneer bruine vetcellen worden geactiveerd wordt je lichaam in staat gesteld om de motor aan te zetten en te sturen op vetverbranding wat ten goede komt van jouw gewicht. Naast bruine vetcellen hebben we ook witte vetcellen, dit is maar het welbekende isolerende vetlaag die ons warm houdt. Dit effect treedt niet alleen op op het moment dat je in koud water gaat zwemmen, maar houdt gedurende langere tijd aan! Vergeet dus dat rondje rennen, maar ga eens in koud water zwemmen!

Naast de activering van de bruine vetcellen wordt ook de aanmaak van witte bloedcellen gestimuleerd. Deze cellen helpen beschermen tegen ontsteking en infectie, je immuunsysteem krijgt dus een boost!

En niet alleen je immuunsysteem maar ook je mentale gesteldheid krijgt een flinke boost! Het werkt stress verlagend, je krijgt meer focus, je verbetert je mentale kracht, de aanmaak van neurotransmitters endorfine en serotonine wordt geactiveerd en heeft op deze manier dan ook weer een positief effect op depressie en stemmingsstoornissen. Maar wat wellicht nog het belangrijkste is, het geeft jouw een gevoel van overwinning, daar je iets uit je comfortzone hebt gedaan en wellicht de angst voor kou bent aangegaan. Want je kunt me niet vertellen dat je dit even voor je plezier doet, maar toch liever een warme douch of lekker in een warm bad stapt....

De voordelen en onze eigen ervaring met het zwemmen in koud open water hebben we nog eens uitgebreid samengevat in onderstaande video.